Jan Bytnar (ps. Rudy, Czarny, Janek, Krokodyl)
(…)Ale refleksyjna natura Rudego wolała się trzymać z boku. Mniej go pociągały wyczyny sportowe, mniejsza była tęsknota do przygody na lądzie i morzu. Jego istotnym światem był świat uczuć i myśli. Tam szukał swojej przygody. Lecz wszechstronny zdolny potrafił, gdy tego zapragnął, wybić się na pierwszym miejscu w każdej dziedzinie technicznej. Zrobiony przezeń kajak był najlepszym kajakiem w zespole. Gdy w pewnym momencie zorientował się, że jest jednym nie umiejącym tańczyć uczniem w klasie – szybko i z zaciętością brał się do nauki tańców i po trzech miesiącach stał się ku zdumieniu szkoły najlepszym tancerzem. W pracach saperskich nikt tak jak on nie potrafił budować kładek i trampolin, wiszących mostów i szałasów. Ale właściwą treścią zainteresowań Rudego był świat życia wewnętrznego. Wystarczyło wziąć jakąkolwiek książkę do ręki, wystarczyło zacząć poważniejszą rozmowę, wystarczyło zamknąć oczy i pozostać w samotności, aby natychmiast do mózgu i serca zaczęły kołatać natrętnie, ciągle niepokojące problemy społeczne, kulturalne, filozoficzne. W owych czasach nie było wokół Rudego wiernej drużyny wielbicieli. Natomiast zbliżali się doń i dobrze się w jego towarzystwie czuli ci wszyscy, którzy pragnęli wymiany myśli. Z biegiem czasu nieliczna gromadka przyjaciół Rudego powoli cementowała się i zespalała.(…)
Fragment książki „Kamienie na szaniec” – Aleksander Kamiński
ur. 6 maja 1921 r. w Kolbuszowej, zm. 30 marca 1943 r. w Warszawie– harcmistrz, podporucznik AK, bojownik Szarych Szeregów, bohater książki Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na Szaniec”. Syn Zdzisławy Bytnarowej i Stanisława Bytnara (byłego żołnierza Legionów Polskich).
W 1925 rodzina Bytnarów przeniosła się do Warszawy. Po ukończeniu szkoły powszechnej Jan Bytnar dostał się do Państwowego Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. Mając 12 lat wstąpił do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego „Pomarańczarnia”, od 1936 roku pełniąc w niej funkcję przybocznego. W 1938 roku uzyskał najwyższy stopień młodzieżowy w harcerstwie – Harcerza Rzeczypospolitej. Jego najbliższymi przyjaciółmi byli: Zośka – Tadeusz Zawadzki i Maciej Aleksy Dawidowski ps. Alek
Od początku II wojny światowej aktywnie uczestniczył w konspiracyjnych działaniach Szarych Szeregów. Członkowie 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego (tzw. Pomarańczarni), w której wówczas znajdował się także Bytnar, na jesieni 1939 wstąpili do organizacji PLAN.W konspiracji najpierw zajmował się małym sabotażem, a później dywersją i akcjami zbrojnymi. Ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty Rezerwy „Agricola”, natomiast stopień podharcmistrza otrzymał na tajnym kursie instruktorskim.
Od połowy 1940 działał jako łącznik PLAN-u z osadzonymi w niemieckich więzieniach śledczych w Alei Jana Christiana Szucha oraz przy ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie. Od wiosny 1941 Bytnar dowodził hufcem harcerskim „Ochota” w Chorągwi Warszawskiej Szarych Szeregów, który działał w Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”. Dokonał wówczas kilku akcji sabotażowych, w prasie konspiracyjnej określanych jako brawurowe, m.in.: zerwał wielką hitlerowską flagę z gmachu warszawskiej Zachęty (przemianowanej przez Niemców na Dom Niemieckiej Kultury) oraz namalował Symbol Polski Walczącej (tzw. kotwicę) na Pomniku Lotnika w Warszawie, a 25 kwietnia 1942 przerobił napis „Jedźcie z nami do Niemiec” na szyldzie przed głównym biurem werbunkowym przy ul. Nowy Świat na „Jedźcie sami do Niemiec” – za czyny te groziła wówczas kara śmierci.
W listopadzie 1942, po utworzeniu Grup Szturmowych w strukturach Kedywu Komendy Głównej AK, objął hufiec (pluton) SAD. Następnie uczestniczył w akcjach bojowych m.in. Wieniec II (31 grudnia 1942 – 1 stycznia 1943), kiedy wysadzono w powietrze pociągi wojskowe z transportami broni dla armii niemieckiej. W dniu 2 lutego 1943 w starciu z policją niemiecką został ranny. 17 marca 1943 uciekł z rodzinnego mieszkania po linie z II piętra, przed mającym nastąpić aresztowaniem.
Został ponownie aresztowany razem z ojcem 23 marca 1943 przez Gestapo w ich mieszkaniu przy al. Niepodległości 159 – w piwnicy budynku Niemcy znaleźli wiele obciążających go materiałów polskiego podziemia, wbrew zasadom konspiracji nie zniszczonych bądź usuniętych na czas (co powinno nastąpić po aresztowaniu kilka dni wcześniej w dzielnicy Praga, równorzędnego Bytnarowi dowódcy Grup Szturmowych).
Został odbity przez Grupy Szturmowe trzy dni później, 26 marca 1943, podczas Akcji pod Arsenałem. Zmarł 30 marca w wyniku obrażeń odniesionych na przesłuchaniach prowadzonych przez Gestapo. Mimo brutalnych tortur, w śledztwie nie wydał nikogo. 15 sierpnia 1943 rozkazem Naczelnika Harcerzy pośmiertnie mianowany harcmistrzem, a następnie podporucznikiem, odznaczony Krzyżem Walecznych.
W kwietniu 1943 wywiad Armii Krajowej zidentyfikował głównych sprawców śmierci Jana Bytnara – byli to SS Oberscharführer Hubert Schulz i SS-Rottenführer Ewald Lange, wspólnie torturujący go w czasie przesłuchania. 6 maja 1943 ppor. Tadeusz Zawadzki ps. „Zośka” zlikwidował Huberta Schulza z wyroku sądu podziemnego, w dwa tygodnie później ppor. Andrzej Góral ps. „Tomasz” wykonał wyrok śmierci na Ewaldzie Lange.
Jego pseudonimem – „Rudy” nazwano 2. kompanię harcerskiego Batalionu AK Zośka.
Grób Jana Bytnara znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
26 września 2009 za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Źródło: Wikipedia